در پروار بندی به منظور تولید گوشت گاوعوامل مختلفی موثرند که مهمترین آنها عبارتند از:
۱ـ نوع گاو ـــ گاو های گوشتی ،گاوهای شیری حذفی و گاوهای دوکاره.
۲ـ سن کشتارـــ رشد و نمو گاو و گوساله به مقدار زیادی بستگی به کیفیت ومیزان تغذیه دارد .دامها بر حسب نژاد ،نحوه پرورش
و مرحله تولید در سنین مختلفی بشرح زیر پروار شده و به بازار فرستاده می شوند.
الف ــ سن ۳ تا ۵ ماهگی برای گوساله های شیری ( شیر خوار)
ب ــ سن ۸ تا ۱۲ ماهگی برای گوساله های نر جوانی که بلا فاصله بعد از شیر گرفتن پروار می شوند.
ج ــ سن ۲۴ تا ۳۰ ماهگی برای گوساله هایی که ابتدا خوب تغذیه شده اند و در زمستان از کیفیت تغذیه آنها کاسته شده است.
َد ــ سن ۳ تا ۴ سالگی برای گاوهایی که در مراتع تغذیه می شود.
ه ــ دامهای خذفی که به وسیله ماده گاوهای جوانتر جانشین می شوند.
۳ ــ نقش دامپرور ـــ با توجه به مساءل فنی در امر پرواربندی و برای گرفتن نتیجه بهتر باید افرادی که به اینکار اشتغال دارند دارای تخصص
یا اطلاعات و تجربه کافی باشند.
● پرواربندی گوساله های شیر خوار
گوساله های جوانی هستند که درسنین ۳ تا ۵ ماهگی به وزن ۲۵۰ ــ ۱۲۰ کیلو گرمی می رسندو لاشه ای به وزن ۷۵ تا ۱۵۰ کیلو گرم تولید می کنند. این گوساله ها فقط با شیر طبیعی یا شیر جانشین شونده تغذیه شده و هدف از این روش عبارت است از:
الف ــ از تغییر شکل و تغییر فعالیت دستگاه گوارش دام شیر خوار و تبدیل آن به دستگاهگوارش دام بالغ جلو گیری شود.در نتیجه این امر از افزایش وزن دستگاه گوارش جلو گیری شده و لاشه ای با راندمان وزن بیشتر (۶۵ ـ ۶۰ درصد بازدهی گوشت) به دست می آید.
ب ــ کم بودن آهن شیر باعث تولید گوشت سفید و نیزچربی زیادآن ( شیر) باعث افزایش چربی بین عضلانی می شود که گوشت را لذیذ می کند.
پرواربندی این گوساله به دو روش صورت می گیرد.گروهی گوساله های نوزاد را تا مدتی با شیر طبیعی و سپس شیر جانشین شونده را به تدریج جایگزین آن می کنند. گروهی دیگر از ابتداگوساله ها با شیر جانشین شونده تغذیه می کنند. برای سهولت کار بهتر است از گوساله های هم سن در سالن های مخصوص پرورش استفاده کنند این گوساله ها ممکن است از نژادهای مختلف بوده ولی بیشتر آنها را گوساله های نر نژاد شیری تشکیل می دهند. متاسفانه در بعضی از دامداری ها پرورش آین قبیل گوساله در شریط بهداشتی صورت نگرفته که در این حالت دامدار ناچار به استفاده غیر اصولی از انتخاب آنتی بیوتیک ها بوده و همچنین در پاره ای از موارد در امر رشد از هورمون های رشد(آنابولیزان ها)استفاده می کنندکه این امر سبب تجمع این مواددر گوشت حیوان شده که احتمالا” خطراتی برای مصرف کننده در برخواهد داشت.
● پرواربندی گوساله های نر جوان در جایگاه
این دسته شامل گوساله های نر جوان پیشرس بوده و مشخصات آنها بشرح خلاصه می شوند:
الف ــ بیشتر این دامها را گوساله های نر جوان تشکیل داده و بندرت در بین آنها گوساله ما دیده می شود.
ب ــ به علت تغذیه مواد مواد متراکم از رشد بسیار سریع و فراوان بر خوردارهستند.
ج ــ خیلی زود ( حدودا” بین ۹ تا ۱۸ ماهگی به طور متوسط یک سالگی ) آماده کشتار می شوند. در سن کشتار وزن گوساله ۳۰۰ الی ۴۵۰ کیلوگرم می باشند.
● پرواربندی گاو در مرتع و جایگاه
در این روش پرواربندی گوساله های جوان و تلیسه ها در سن ۲ تا ۳ سالگی روانه کشتارگاه می شوند. روش کار بدین صورت یوده است که گوساله ها ار بدو تولد مستیقا” از پستان مادر شیر خورده و تمام شیر مادر صرف تغذیه نوزاد می گردد. در شروع فصل زمستان گوساله در جایگاه از تغذیه بهتری بر خوردار شده و به اضافی وزنی حدود ۴۰۰ ـ ۳۰۰ گرم در روز می رسد. در بهار دوم با چرادر مراتع به اضافی وزنی حدود ۷۰۰ـ ۶۰۰ گرم در روز می رسد. با شروع دومین پاییز در سن ۱۶ تا ۱۸ ماهگی روانه کشتارگاه می شود. ولی تعدادی از دامپروان با اجرای یک برنامه تغذیه فشرده در دومین زمستان دامهای لاغر را پروار نموده ودر سن ۳۰ـ ۲۴ ماهگی به وزن زنده ۷۰۰ تا ۶۰۰ کیلو گرم روانه کشتارگاه می کنند.
● اصول پرورش گوساله و تلیسه
ز آنجا که هر ساله در یک گله گاو شیری نزدیک به ۲۵%حذ ف خواهد شد لذا بایستی مدیرگله تدبیر مناسبی جهت جایگزینی آنها بیندیشد.
دلایل حذف برخی گاوها در گله عبارتند از:
– تولید کم (که به آن حذف اختیاری می گویند)
– مشکلات تولید مثل
– ورم پستا ن
– صدمه دید ن
– مرگ
– فروش و ترکیب نا مناسب بدن
– کتوز و علل ناشناخته دیگر
به دو طریق می توان گله خود را تکمیل کرد :
۱- پرورش گوساله های حاصل از گاوهای گله خود
۲- خرید گوساله یا تلیسه از دیگر مزارع
البته خرید گوساله نسبت به خرید تلیسه ارجحیت دارد چرا که :
– ارزان تر از خرید تلیسه است
– امکان اشاعه بیماری کمتر است
– میزان رشد را می توان مهار کرد (تا چاق نشود)
– سن وفصل جفتگیری قابل کنترل است
تمام تلیسه های جایگزین باید با گاوهای نرهمان نژاد جفتگیری شوند.
گو ساله های تلیسه های جایگزین باید ازلحاظ ژنتیکی نسبت به گوساله های دیگربرتری داشته باشند .
● دستگاه گوارش گوساله
حجم بیشتر معده گوساله تازه متولد شده را شیردان تشکیل می دهد که با افزایش سن میزان شکمبه افزایش می یابد.
با توجه به اینکه دردستگاه گوارش گوساله جوان هنوز میکروارگانیسمی رشد نیافته لذاویتامینهای گروه Bوپروتئین مرغوب بایستی در اختیار آنها قرارگیرد.
تمام جیره های غذائی گوساله تازه متولد شده تا ۱۰ روزگی باید از شیر باشد چرا که آنزیمهای گوارشی برای تجزیه پروتئینهای پیچیده و کربوهیدراتها تا۷الی۱۰ روزگی وجود ندارد .
محصولات نهائی تخمیر از جمله ایزوبوتیریک اسید و ایزووالریت اسید محرک اصلی رشد پرزهای شکمبه هستند .
● مدیریت زایمان
در۶۰ روز قبل از زایمان که به دوره خشک معروف است دو نوع جیره باید تنظیم کرد .که یکی از۶۰روز به زایمان تا۴۰روز به زایمان و دیگری از ۲۰روز به زایش می باشد و جهت تعادل آنیون کاتیون اجراء می گردد .
گاو خشک باید یک هفته قبل از زایمان به اتاق زایش انتقال یابد.
ابعاد زایشگاه ۱۶تا۲۵متر مربع مساحت دارد .
به ازاء هر ۲۵ راس یک جایگاه زایش در نظر گرفته می شود.
تقریبا ۵%گوساله ها در حین تولد مرده متولد می گردند که با یاری دادن گاو توسط شخص مجرب می توان آنها را نجات داد .
بعد از تولد گوساله و پس از قطع ناف گوساله شروع به تنفس می کند .
بند ناف باید از ۵سانتیمتری بریده شود . برای ضد عفونی کردن بند ناف از الکل یا گیره پلاستیکی مخصوص استفاده می گردد .
گره زدن بند ناف نزدیک سطح بدن منجر به فتق ناف می گردد.
به منظور نابود کردن اجرام بیماریزا استفاده از تنتورید مناسب است .
● آغوز
با توجه به اینکه آغوز حاوی پادتن (ایمنوگلبولینها)می باشد و از آنجا که هیچگونه پادتنی از خون مادراز طریق جفت به جنین وارد نگردیده لذا بلافاصله بعد از تولد بایستی آغوز را به مصرف گوساله رساند.
بین ترکیبات آغوز و شیر معمولی تفاوتهای زیادی وجود دارداما بیشترین تفاوت آنهامربوط به پروتئین است که نزدیک به ۶ برابراز شیر بیشتر است .
البته میزان لاکتوز شیر معمولی از آغوز بیشتر است .
بعد از گذشت ۲۴ ساعت از تولد،دستگاه گوارش گوساله قادر به جذب پادتنها نیست که به آن بسته شدن روده می گویند( Gut closure).
گاوهای مسن (سه دوره شیردهی و بالاتر) نسبت به گاوهای جوان مقدار بیشتری از پادتنها را تولید می کند.
● پرورش گوساله ها از تولد تا شیر گیری
تغذیه با خوراکهای مایع :
– شیر کامل غذائی با قابلیت هضم بالا برای گوساله ها می باشد .
– گوساله باید ۸ تا ۱۰ درصد وزن بدن خود شیر دریافت کند.
– در نژادهایی مثل جرزی گرنزی که درصد چربی شیر آنها بالاست می توان شیر را با نسبت ۳.۵به۱ با آب گرم رقیق کرد .
– شیر حیوانی که به ورم پستان مبتلاست یا شیری که آنتی بیوتیک دارد را می توان به مصرف گوساله ها رساند.
استفاده از شیر جایگزین ،یک روش اقتصادی است زیرا هزینه آن نصف قیمت شیر کامل است.
جایگزین شیر به صورت پودر تولید می شود و۴۵۰گرم از آن را با ۳.۱ کیلو گرم آب رقیق می کنند.
جایگزین شیر حاوی ۲۲%پروتئین است. مقدار چربی آن از۳تا۲۵%متغیر است .
افزودن املاح معدنی و ویتامینها به آن ضروری است.
خوراندن مقدار کمی آنتی بیوتیک به گوساله شیری سودمند است.
پیش شروع کننده ها Prestarterغذاهای پلت شده خشکی هستند که مانند جایگزین شیر تهیه می شوند.
پیش شروع کننده ها گوساله ها را طی ۴ روز به خوردن غذای خشک عادت می دهند و موجب آغاز رشد خواهند شد.
زمانیکه مصرف پیش شروع کننده در گوساله به ۲۳۰گرم در روز رسید ،آنوقت باید از شروع کننده لستفاده کرد.
● شروع کننده گوساله Calf starter
گوساله از ۴تا۶روزگی به استفاده از شروع کننده باید ترغیب گردد.
مصرف شروع کننده باید به ۱.۸تا۲.۳ کیلوگرم در روز محدود گردد.
سیلوی ذرت و مرتع را قبل از ۴تا۶ماهگی نباید به مصرف گوساله رساند.
● جایگاه
انواع مختلف جایگاه برای گوساله ها وجود دارد مانند جایگاه انفرادی به ابعاد ۱.۸*۱.۲متر جایگاه مرتفع با کف مشبک Elevated stalls که متحرک است و ابعاد آن ۱.۲۲*۰.۵۱ می باشد.
جایگاه باید ۳۰ سانتی متر از زمین بلندتر باشد .
مدیریت شاخ سوزی گوساله ها در ۲ تا۴ هفتگی انجام می گیرد.
می توان از هیدروکسید پتاس استفاده کرد.
برای بریدن شاخ تلیسه ها از اره می توان بهره جست اما منجر به استرس و صدمه می گردد.
● بیماریهای گوساله
درجه حرارت بحرانی درهفته اول زندگی گوساله می باشد.
تلفات گوساله ها در۲تا۳هفته اول زندگی زیاد است.
برای کاهش تلفات گوساله ها باید مادران آنها را خوب تغذیه کرد.
مصرف شیر نباید از ۱۰% وزن بدن بالاتر رود .
اضافه کردن آنتی بیوتیک به شیر سودمند می باشد.
نرم افزار پرواربندی مدیران
https://modirangroup.com/mahsolat/parvarbandi.html
تلگرام : @Modiran8 ، @ModiranCo
اینستاگرام : @modiran_34401105
شماره تماس دفتر : ۰۳۱-۳۴۴۰۱۱۰۵ – ۳۴۴۰۱۳۹۳
واتساپ : ۰۹۳۳۲۹۸۷۲۱۴
