ورم پستان تحت بالینی دام – علائم درمانگاهی و پیشگیری و درمان آن

ورم پستان در گوسفند و بز

مقدمه

ورم پستان دام بطور کلی به التهاب غده پستانی، فارغ از دلیل بوجود آورنده آن اتلاق میشود. ورم پستان بوسیله تغییرات فیزیکی، شیمیایی و به طور معمول باکتریایی در شیر و همچنین تغییرات آسیب شناسی در غده پستانی مشخص می گردد. تشخیص زود هنگام و درمان سریع جهت محدود کردن آسیب بافتی و کاهش تولید شیر حائز اهمیت است. با این حال از آنجایی که درمان اغلب بی نتیجه است بایستی هدف اصلی پیشگیری از ورم پستان و کنترل آن باشد.

 شما با استفاده از نرم افزار ورم پستان دام مدیران و نرم افزار مدیریت دام شیری و نرم افزار دام سبک مدیران میتوانید کلیه مسائل مربوط به مشکلات دامهای خود را تحت نظر و کنترل داشته باشید.

 

معاینه اختصاصی و بالینی غدد پستانی دام

1. مشاهده و ملامسه کردن
2. مقایسه تقارن دو نیمه پستان
3. درجه حرارت
4. تورم
5. وجود توده
6. میزان فیبروزه شدن
7. جراحات سرپستانک و بدنه غده پستانی
8. غدد لنفاوی مغابنی سطحی

 

دلایل ایجاد ورم پستان

کارتیه های پستانی در موارد زیر عفونی میشود:

1. سرپستانکها در معرض عامل پاتوژن قرار بگیرند،
2. عوامل بیماریزا به مجرای سرپستانک نفوذ کنند،
3. عفونت در داخل غده شیری جایگزین شده باشد.

 

دلایل عفونی ورم پستان

بطور کلی شامل: ورم پستان ویروسی راجعه (پستان سفت)، ورم پستان مایکوپلاسمایی، و ورم پستان باکتریایی میباشد

 

انواع ورم پستان

ورم پستان کلی فرمی

به نظر می رسد ورم پستان نوع کلیفرمی در نشخوارکنندگان کوچک در مقایسه با گاوها کمتر رایج است. ایکلای و کلبسیلا رایجترین باکتریهای کلیفرمی دخیل در ایجاد ورم پستان میباشند. ورم پستان کلیفرمی بیشتر در دوره پس از زایمان دام رایج است و با بیماری شدید سیستمی همراه است. همچنین این نوع ورم پستان میتواند بصورت عفونتی ماندگار و یا گذرا باشد.

 

علائم درمانگاهی

حیوانات مبتلا ممکن است دارای تب، بی اشتهایی، افسردگی، بیحالی و افزایش ضربان قلب باشند. شیر به ماده کم حجم آبکی با حالت ترشح خونابهای تغییر حالت میدهد. هنگام لمس پستان: گرما، التهاب، ادم و درد نمایان میشود.

اندوتوکسینها و التهاب میتواند باعث ایجاد ترومبوز عروقی و قانقاریا شود.

 

پیشگیری

باکتریهای کلیفرمی به عنوان عوامل بیماریزای محیطی میباشند. بنابراین هدف از پایش بایستی رعایت کامل بهداشت باشد. شیردوشی باید با رعایت شرایط بهداشتی انجام شود و سرپستانکها خشک شوند. سرپستانکها پس از شیردوشی  باید ضدعفونی شوند. بستر باید تمیز و خشک نگه داشته شود. واکسیناسیون علیه پروتئینهای هسته ای  باکتریهای گرم منفی مفید است.

 

درمان

داروهای ضد التهاب:

 فلونکسین مگلومین ۱-۲ میلیگرم به ازای هر کیلوگرم وزن،

بصورت داخل عروقی، آنتی بیوتیکهای سیستمی: اکسی تتراسایکیلین ۱۰ میلیگرم به ازای هر کیلوگرم بصورت داخل عروقی، سرم درمانی داخل عروقی به مقدار لازم باید انجام شود،

از آنتی بیوتیکهای آمینوگلیکوزیدی نباید در حیوانات تولید کننده غذای انسان استفاده شود، تجویز داخل عروقی سرم سالین هایپرتونیک ۵ درصد توصیه میشود.

 

ورم پستان تحت بالینی

ورم پستان تحت بالینی یکی از دلایل اصلی حذف حیوانات از گله میباشد.

همانطور که از نام آن پیداست این حالت فرمی از ورم پستان یا التهاب غده شیری میباشد که در آن قابلیت تولید دام به طرز قابل توجهی کاهش پیدا میکند. ورم پستان تحت بالینی در گوسفند و بزها توسط باکتریهای مختلفی ایجاد میشوند که ، شامل گونه های باسیلوسها، استرپتوکوکوس اپیدرمیدیس ، ایکلای  سودوتوبرکلوزیس، اومایسزها  و سایر عوامل بیماریزی محیطی میباشد.

 

علائم درمانگاهی

ورم پستان تحت بالینی ممکن است توسط بره ضعیف و یا رشد ضعیف بره، سوء تغذیه نوزادان و مرگ نوزاد ناشی از گرسنگی در نژادهای گوشتی تشخیص داده شود. در نژادهای شیری تولید کم شیر، معمولترین یافته بالینی است.

آبسه غدد شیری با مشاهده تورم، ادم یا پارگی و ترشحات چرکی پس از آن مشخص میشود.

 

پیشگیری

اقدامات پیشگیرانه شامل خشک و تمیز نگه داشتن کلیه محلهای نگهداری و اجتناب از گل آلوده شدن آنها است.

در هنگام خشک کردن و یا در زمان از شیرگرفتن، دامدار یا دامپزشک میتواند برای خشک کردن هر یک از پستانها از ترکیباتی که برای خشک کردن گاو به کار میرود، استفاده نماید.

اگر غده پستانی در دوران شیردهی تحت درمان قرار گرفته باشند، باید برای خشک کردن از خانواده آنتی بیوتیکی دیگری برای خشک کردن استفاده شود.

 

درمان

درمان با پنی سیلین

در موارد ورم پستان توکسیک یا قانقاریایی، درمان شامل به تعادل رساندن وضعیت هیدراتاسیون بوسیله مایعات آشامیدنی یا سرم داخل وریدی و یا سالین هایپرتونیک ۴ میلیگرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن بصورت داخل وریدی است.

 

تجویز ضد التهاب غیراستروئیدی؛ .

  فلونکسین مگلومین ۱-۲ میلیگرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن

شیردوشی و دور ریختن شیر هر ۲ تا ۳ ساعت 

آنتی بیوتیک وسیع الطیف

تزریق داخل کارتیه پستانی

 

ورم پستان فوق حاد یا قانقاریایی

معمولترین عامل ایجاد کننده آن عفونت استافیلوکوکوس اورئوسی که به دنبال جراحت ناچیز در سرپستانکها در هریک از مراحل شیرواری رخ میدهد. گاهی نیز ایکلای در ایجاد این نوع ورم پستان دخیل است.

 

علائم درمانگاهی

تب در مراحل اولیه که اغلب در مراحل بعدی با ایجاد حالت توکسمی با افت دمای غیرطبیعی همراه است و به دنبال آن مرگ رخ میدهد، مرگ ممکن است بصورت ناگهانی رخ دهد، پستان سفت گرم، متورم و دردناک، مایع سروزی خون آلود از سرپستانک  جاری میشود.

سندرم درد- دندان قروچه و افزایش نبض وجود دارد. .

 

درمان ورم پستان فوق حاد یا قانقاریایی:

از نظر اقتصادی درمان معمولاً مقرون به صرفه نمیباشد. در یک بز خانگی و یا در جایی که بز برای تولید مثل نگهداری میشود، درمان با دوز بالای آنتی بیوتیک داخل وریدی تجویز میشود.

آمپی سیلین ۳ میلیگرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن

 اکسی تتراسایکیلین ۱-۱۰ میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن

فلورکینولونها  ۲۵/۲-۲۵/۱ میلیگرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن 

داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی باعث کاهش تولید میانجی های التهابی و بهبود علائم بالینی حیوان می شوند.

کارپروفن ۴/۱ میلیگرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن

فلونکسین مگلومین ۲ میلیگرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن

کتوپروفن ۳ میلیگرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن ،

ملوکسیکام ۵/۰ میلیگرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن،

مایع درمانی داخل رگی  ۱۰۰-۲۰۰ میلیگرم به ازای هر کیلوگرم در طی  ۵-۴ ساعت.

نگهداری مناسب از بستر، درجه حرارت مناسب و افزایش نیروی کار مراقبت کننده از حیوانات میتواند در روند درمان اثرگذار باشند.

 

ورم پستان حاد

بوسیله تعدادی از باکتریهای مختلف ایجاد میشود .

 

علائم درمانگاهی

تب

بی اشتهایی

بی حالی

پستان سفت، متورم و دردناک

کاهش تولید شیر و تغییر غلظت شیر از علائم بالینی میباشد. شیر اغلب رقیق و آبکی و دارای لخته است.

 

درمان

الف – آنتی بیوتیک وسیع الطیف تزریقی عضلانی و داخل پستانی:

آنتی بیوتیکهای وسیع الطیف سیستمیک، سفالوسپورین ها، کلوکساسیلین، آموکسیسیلین و ترکیبات کلاولینیک اسید میباشد.

داخل پستانی: سفاستریت سدیم ، سفوپرازون میباشد.

ب- اکسی توسین

 ج – درمان حمایتی همانند ورم پستان فوق حاد، در صورت لزوم مایعات داخل رگی و داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی

 

ورم پستان مزمن

این حالت از فرم حاد بیماری سرچشمه میگیرد. این فرم سفتی پستان و حضور یک یا چند آبسه در داخل غده شیری و اغلب در لایه زیرجلد مشخص میشود.

سرپستانک در بعضی اوقات متورم است و کانال پستانی ممکن است دارای هسته های سخت چرک غلیظ باشد. این تغییرات در هنگام معاینه پیش از جفت اندازی میش هنگامی که غده دچار تغییرات شده به سادگی قابل تشخیص است.( یک یا چند کیست شیری ممکن است با آبسه اشتباه گرفته شوند کیستها بیشتر در قسمت شکمی در ناحیه وسط پستان دیده میشود، و شیر به آسانی از آنها بیرون کشیده میشود.)

معمول است که موارد ورم پستان مشاهده شده در معاینه پیش از جفتگیری میشها به عنوان ورم پستان پس از شیرگرفتگی شناخته میشوند. این اصطلاح موید این نکته است که صدها میش در دوره از شیر گرفته شدن و در فواصل منظم بعد از آن دچار ورم پستان میشود و موارد کمی از ورم پستان جدید  بعد از شیرگرفته شدن ایجاد میشود. اکثر موارد ورم پستان قبل از شیرگرفته شدن، در زمان پس از شیر گرفته شدن تشخیص داده میشوند. که نشان دهنده عوارض ورم پستان حاد میباشد که در طی دوره شیرواری ایجاد شده است.

 

تشخیص

برای تشخیص ورم پستان لازم است که نحوه تشخیص بین نشانه های تیپ های مختلف عفونت ورم پستانی فرا گرفته شود نکات کلیدی که بایستی به خاطر سپرده شود شامل موارد ذیل میباشند:

 

پایش شیر:

آزمایش مرتب شیر که با استفاده از یک محفظه فیلتردار که سه دوشش نخست شیر قبل از شستشو در آن ریخته میشود (قبل از شیردوشی) بدون شک بهترین روش برای تشخیص ورم پستان میباشد. باید به دنبال حضور توده، تکه، خون، و غیره بود. شیری که از حالت عادی درجه حرارت بالاتری دارد میتواند نشان دهنده عفونت با استافیلوکوکوس اورئوس باشد.

 

ملامسه غده پستانی:

بخصوص بلافاصله پس از شیردوشی زمان مناسبی جهت تشخیص تورم، فیبروز و بافت سفت و جراحت میباشد.

 

هشیار بودن:

به سایر شواهد و نشانه ها مانند تب، قرمزی و غیره بایستی حساس بود. از آنجایی که این نشانه ها اغلب وجود ندارند، بخصوص در موارد ورم پستان تحت بالینی، تحت حاد یا مزمن، تنها نیمی از موارد عفونت پستان، در بهترین حالت، توسط مشاهده قابل تشخیص هستند. بنابراین برخی آزمایشات نیز مفید هستند که به طور مشخص شامل شمارش سلولی، تشخیص باکتریایی و آزمایش CMT) ) ورم پستان کالیفرنیایی است.

 

 

ورم پستان گوسفند

سبب شناسی

بیشتر موارد ورم پستان گوسفند(۹۰% – ۸۱ %) در اثرر اسرتافیلوکوکوس اورئروس بوجود می آیند. مواردی از ورم پستان ناشی از استرپتوکوکوس آگالاکتیه، پاسرتورلا همولیتیکا و به میزان کمتر اشیریشیاکلی و هیستوفیلوس اویس نیز مشاهده میشود.

 استافیلوکسی های کواگولاز از عوامل عمده دخیل در ورم پستان تحت بالینی در گوسفند می باشند . گوسفندان نگهداری شده در چراگاه علاوه بر گاوشیری، تنها گونه ای است که در آن شیوع ورم پستان ناشی از اسرتافیلوکوکوس اورئروس و پاستورلاهمولیتیکا رخ می دهد.

درصد کمی از موارد ابتلا توسط کلستریدیوم پرفرینجنس تیپ  A گونه های سودوموناس و اکتینومایس سودوتوبرکلوزیس پاتوژنیرک است و می تواند ورم پستان ایجاد کند . مایکوپلاسما سروتیپ II در موارد تلیقح آزمایشی در گوسفند  بیماریزا می باشد

 

 همه گیر شناسی

وقوع:

ورم پستان بالینی در میش ها معمولاً بلافاصله بعد از شیر گرفتن بره ها یا نزدیکی زمان زایمان رخ می دهد. در میش های چراگاهی شیوع بیماری کمتر بوده و معمولاً در اثر آلودگی با گونه های پاستورلا یا استافیلوکوکوس می باشد . در میش های جایگاهی، بیشتر موارد عفونت به دنبال ایجاد جراحت در سرپستانک بوجود میآید.

بویژه در مواقعی که میشها روی بستری خشن از قبیل ورقه های فلزی قرار می گیرند این عفونت سریع تر ایجاد میشود.

 براساس نتایج مطالعات محققین بیش از ۱۰ % میش های تولید کننده شیر ، دچار ورم پستان تحت بالینی میباشند. معدل ورم پستان بالینی در میش های چراگاهی تنها در حدود  ۲% در هر سال است. ولی ورم پستان باعث مرگ بیش از۱۰ % کل میش ها را شامل میشود.

خسارات اقتصادی در گوسفند شیری همانند گاو شیری می باشد . در گوسفند گوشتی و پشمی ضر اقتصادی ناشی از مرگ حیوانات میباشد که معمولاً به دلیل ورم پستان قانقاریایی و کاهش رشد در نوزاد ها میباشد. درمواردی که بره های شیرخوار با غذای تکمیلی تغذیه شده اند، تاثیر ورم پستان تحت بالینی روی بره ها ،  ناچیز می باشد.

اگرچه در بیشتر کشورهای اروپایی گوسفند به منظور تولید گوشت و پشم بکار می رود، در یونان تقریباً همه گوسفندان بطور تجاری برای تولید پنیر فتای یونانی دوشیده می شوند. عواملی که بر روی کیفیت و کمیت شیرگوسفندی تاثیر سوء داشته باشند، از اهمیت اقتصادی زیادی برخوردار می باشند. نتایج مطالعات نشان داده است که شیوع ورم پستان تحت بالینی در بین گوسفندان در کشور یونان در بین گله ها از ۲۹ % تا ۴۳ % متغیر می باشد.همچنین استافیلوکوکسی های کواگولاز منفی و استافیلوکوکوس اورئوس به ترتیب ۴۴ % و ۳۳ % نمونه های مثبت شیر ، را شامل میباشند.

 

ورم پستان پاستورلایی

ورم پستان قانقاریایی فوق حاد ایجاد شده توسط گونه های پاستورلا، یکی از انواع ورم پستان معمول در میش ها می باشد . پاستورلا همولیتیکا را می توان از کارتیه های مبتلا جدا نمود و بیماری می تواند به طور آزمایشی بوسیله تزریق داخل پستانی کشت های ارگانیسم تولید گردد . استافیلوکوکوس اورئوس ، آرکانوباکترپایوژنز و استرپتوکوکسی ها اغلب به عنوان مهاجمان ثانویه حضور دارند.

 

ورم پستان پاستورلایی به طور انفرادی در غرب ایالات متحده، استرالیا و اروپا در میش هایی نگهداری شده در سیستم های دامپروری، از چراگاه کوهستانی باز تا  آغل های محصور، روی می دهد. این حالت در میش هایی که به بره های بزرگ  ۲-۳ ماهه شیر می دهند، معمولتر است. بنظر میرسد که عفونت به دنبال آسیب های وارده به سرپستانک روی می دهد و که احتمالاً مکش قوی توسط بره های بزرگ یکی از عوامل ایجاد این نوع از عفونت می باشد. وقوع این عفونت غالباً با بهداشت مرتبط نمیباشد، در اغلب موارد شیوع عفونت در گوسفندانی که در چراگاه می باشند مشاهده شده است، با توجه به عادت گوسفندان به خوابیدن روی بستر در طی شب، ممکن است که عفونت در اثر تماس با خاک عفونی یا بستر عفونی رخ دهد.

 

ورم پستان استرپتوکوکی

بیماری می تواند از طریق القای استرپتوکوکس آگالاکتیه به غده های پستانی ایجاد شود. عفونت به طور طبیعی در گوسفندانی شیرده روی می دهد . عفونت از یک پستان عفونی سرچشمه می گیرد و از طریق لاینرهای ماشین شیردوشی، دست شیردوش ها، حوله شستشو و هر ماده دیگری که می تواند به عنوان یک حامل بی حرکت عمل کند، به پوست دیگر سرپستانک ها منتقل می شود. همچنین عوامل بیماری زای دیگر شامل: استرپتوکوکوس دیس گالاکتیه و استرپتوکوکوس اوبریس نیز میتوانند در گوسفند باعث ورم پستان شوند.

 

 ورم پستان استافیلوکوکی

شایع ترین پاتوژن ورم پستان در میش اسرتافیلوکوکوس اروئوس می باشد وقوع ورم پستان بالینی ناشی از استافیلوکوک ممکن است ۲۰ % باشد. میزان مرگ و میر از ۲۵ % تا  ۵۰ % متغیر است و کارتیه های مبتلا در میش هایی که دچار عفونت شده اند، معمولاً از بین می روند. ورم پستان مزمن می تواند منجر به ۲۵%–۳۰% کاهش در تولید شیر در غدد مبتلای پستان شود. بیماری در کشورهایی که شیر میش ها یک ماده اصلی غذایی می باشد، خیلی مهم میباشد.

بیماری احتمالاً از بستر عفونی و از طریق جراحت های سرپستانک که توسط بره های شیرخوار ایجاد شده، منتقل می شود.

دیگر ورم پستان استافیلوکوکی در میش ها شامل ورم پستان ناشی از استافیلوکوکوس اپیدرمیدیس می باشد. مطالعات نشان میدهد اکثر کارتیه هایی که از نظر بالینی طبیعی می باشند میزان زیادی از عفونت با استافیلوکوکوس کواگولاز  منفی را نشان می دهد.

همچنین پژوهشگران نشان داده اند که عفونت آزمایشی با استافیلوکوکوس کروموژنز موجب بروز ورم پستان بالینی میشود. استافیلوکوکوس سیمولنس نیز موجب بروز ورم پستان تحت بالینی می شود. استافیلوکوکوس زایلوزوس نیز باعث افزایش زودگذر در شمارش سلول سوماتیک می شود.

 

متن کامل مقاله را در وب سایت مدیران تحلیلگر سپاهان بخش مقالات کشاورزی، دام و طیور مشاهده نمایید.