انتقال جنین (رویان)در گاو
اصلاح نژاد دام علم و هنر تثبیت ژنهای مؤثر در تولید اقتصادیِ دام است. در برنامههای اصلاح نژاد دام، هدف این است که حیوانات دارای ظرفیت ژنتیکی بالاتر از میانگین اجتماع جامعه شناسایی و انتخاب شده و از آنها بهعنوان والدین نسل بعد استفاده شود.
که پیامدهای مثبت آن شامل افزایش راندمان تولید، مقاومت در برابر عوامل نامطلوب محیطی و بیماری ها و…. می باشد.بنابراین کاربرد تکنولوژیهای تولیدمثلی که بتواند این روند را تسریع و بهبود بخشد بسیار مهم و ضروری می باشد که از جمله آن میتوان به تلقیح مصنوعی که سبب افزایش بهره وری از ظرفیت ژنتیکی دام های نر و انتقال جنین که سبب افزایش بهره وری از ظرفیت ژنتیکی دام های ماده ی ممتاز و افزایش نتاج حاصل از آن می شود، نام برد.
که در این مقاله به اهمیت وتشریح تکنیک انتقال جنین می پردازیم :
تخمدانهای گوساله ماده در بدو تولد حاوی حدود صد هزار فولیکول اولیه است . هر یک از این فولیکولها بالقوه توانایی آن را دارند که در دوران باردهی تولید مثلی حیوان رشد و لقاح یابند و به یک نوزاد تبدیل شوند . در عین حال ۹/۹۹ درصد این فولیکولها در شرایط طبیعی تولید مثل تحلیل رفته و از بین می روند . تنها در حدود۱% درصد آنها می توانند مراحل رشد را طی می کنند و از میان این درصد ناچیز تنها تعداد انگشت شماری لقاح می یابند و نهایتاً به نوزاد تبدیل می شوند . با پیشرفت و توسعه تکنولوژی انتقال جنین امکان آن فراهم شده است که تعداد بیشتری از فولیکولهای موجود در تخمدانهای گاو وادار به رشد طبیعی و لقاح کنند و به جنین تبدیل نمایند. بنابراین با جمع آوری این جنینها و انتقال آنها به گاوهای گیرنده ، راندمان گوساله دهی
گاو ممتاز دهنده جنین را می توان چندین برابر نمود.
همچنین انتقال ژن و تولید حیوانات ترانس ژنتیک ، تعین جنسیت جنین قبل از انتقال وبه دست آوردن نتاج دلخواه از نظر نر و یا ماده بودن ، بارور کردن تخمک در آزمایشگاه توسط یک اسپرم و … از پیشرفتهای دیگر تکنولوژی در جهت افزایش بازده تولید مثل گاو های ممتاز و کوتاه کردن فاصله نسل ها می باشد.
امروزه انتقال جنین و تکنولوژی وابسته آن یک وسیله مؤثر در حفظ و اصلاح نژاد دام و افزایش بازده تولید مثل و به عنوان رفع بسیاری از مشکلات بهداشتی و قرنطینه ای در سطح وسیعی از دنیا به کار گرفته می شود
نرم افزار مدیریت گاو شیری مدیران – دام سنگین
تاریخچه و روند پیشرفت انتقال جنین در جهان و ایران
در جهان : اولین انتقال جنین موفقیت آمیز در سال ۱۸۹۰ میلادی از دانشگاه کمبریج در خرگوش گزارش شده است . اولین انتقال جنین موفقیت آمیز در دام های اهلی در گوسفند و بز در سال ۱۹۴۹ و اولین گوساله حاصل از انتقال جنین در گاو در سال ۱۹۵۱ گزارش شده است . در ابتدا انتقال جنین به ماده های پذیرنده با جراحی صورت می گرفت. سرانجام در سال ۱۹۶۴ انتقال جنین بدون جراحی در گاو با موفقیت انجام گرفت.و با توسعه روش غیر جراحی انتقال جنین عملیات اجرایی آن در شرایط مزرعه بیش از پیش توسعه پیدا کرد و مورد توجه دامپروران قرار گرفت .در سال ۱۹۷۱ اولین کمپانی تجارتی انتقال جنین در حیوانات اهلی شکل گرفت و گوساله های حاصل از جنین های منجمد در سال ۱۹۷۳ گزارش شد .
در طی رونق کوتاه مدت این تکنولوژی در دهه ۱۹۷۰ پیشرفتهای قابل توجهی در تکامل روشهای استحصال ، انتقال و انجماد جنین به وجود آمد. و کاربرد انتقال جنین در صنعت دامداری در در دهه های ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ توسعه پیدا کرد.و در حال حاضر انتقال جنین در مدیریت تولید مثلی گاو شیری بعنوان یک کاربرد علمی تجاری ، بشمار می آید.
در ایران : در سال ۱۳۶۴ به منظور بررسی زمینه های اجرای تکنیک انتقال جنین و همچنین به منظور برآورد هزینه های تولید گاو اصیل در داخل کشور ، امکانات اجرایی و فنی این تکنیک در ایستگاه دامپروری شمس آباد شیراز به وجود آمد و اولین گوساله حاصل از انتقال جنین در سال ۱۳۶۵ متولد شد .
مراکز فعال در زمینه انتقال جنین در دام در ایران
به منظور سرعت بخشیدن به اصلاح نژاد و افزایش بهره وری از پتانسیل گاو های ممتاز ، ایستگاههای انتقال جنین راه اندازی شده است.چند مورد از آنها به ترتیب تاسیس به شرح زیر می باشد:
- پژوهشکده فناوری جنین دام دانشگاه شهرکرد در سال ۱۳۸۲ توسط جناب آقای دکتر ابوالفضل شیرازی(بنیانگذار تولید آزمایشگاهی جنین در حیوانات مزرعهای در ایران) و همکاران شروع به فعالیت نمود.
-
- پژوهشکده زیست فناوری رویان در سال ۱۳۸۳ با عنوان “پایگاه تحقیقات علوم سلولی” رسما شروع به فعالیت نمود. و در سال ۱۳۸۵ موفق به تولد نخستین حیوان شبیهسازی شده خاورمیانه (رویانا)شدند.و در سال۱۳۸۸موفق به تولد دو گوساله شبیه سازی شدند.
- آزمایشگاه تکنولوژی تولید مثل دام شرکت کشت و دامداری فکا نیز فعالیت خود را در در سال ۱۳۹۱ آغاز نمود.
- مزرعه تحقیقاتی پژوهشگاه ابن سینا فعالیت خود را در قالب “مرکز خدمات تخصصی بیوتکنولوژی تولید مثل در حیوانات” واقع در پارک علم و فناوری البرز، از آبان ماه ۱۳۹۵ آغاز نمود.( دکتر ابوالفضل شیرازی،دکتر نادری و…)
- نرم افزار ترکیب گله مدیران
-
توضیح مختصر انتقال جنین
اصطلاح انتقال جنین از لحاظ لغوی به معنی جمع آوری یک جنین از یک اعطاء کننده و جایگزینی آن در رحم و یا لوله رحمی حیوان پذیرنده می باشد . به دنبال آن تولید جنین در آزمایشگاه با استفاده از اووسیت ( تخمک ) های جمع آوری شده از تخمدان گاو پس از کشتار و اخیراً تکنیک به دست آوردن تخمک از گاو زنده و حتی آبستن و تولید جنین باعث افزایش راندمان تولید مثل گاو های ممتاز شده است.
در حال حاضر به دو روش کاربردی در ایران درحال استفاده می باشد:
روش (Embryo Transfer ) ET
فرآیند برداشتن یک یا چند رویان در مرحله ی پس از مرولا از دستگاه تناسلی حیوان ماده ی دهنده ی رویان و انتقال آن ها به یک یا چند حیوان ماده ی پذیرنده ی رویان است ومراحل آن به صورت:
- انتخاب گاو ماده ی دهنده ی رویان
- سوپراوولاسیون [۱] در گاو ماده ی دهنده ی رویان
- تلقیح گاو دهنده ی رویان
- جمع آوری رویان ها
- ارزیابی رویان ها
- انتخاب و آماده سازی گاوهای ماده پذیرنده ی رویان
- انتقال رویان ها به گاوهای ماده پذیرنده ی رویان
- بررسی نتایج حاصل از فرآیند انتقال
برای این که عمل ET با موفقیت بالاتری همراه باشد ، بایستی گاوهای دهنده و گیرنده رویان هر دو در یک مرحله از سیکل فحلی باشند تا شرایط لازم جهت دادن و گرفتن جنین در آنها فراهم باشد . برای این منظور عمل همزمان سازی فحلی را انجام می دهند.
- روشOPU (Ovum Pick Up)
به فرآیند گرفتن تخمک از گاوهای دهنده تخمک به کمک سونوگرافی و انجام مراحل بالغ سازی(IVM) ، لقاح با اسپرم (IVF) وکشت (IVC) در شرایط آزمایشگاهی و سپس انجماد جنین و سپس انتقال به گاو گیرنده گفته میشود.مراحل این روش نیز به صورت زیر می باشد:
-
- انتخاب گاو ماده ی دهنده ی تخمک
- آماده سازی دام برای برداشت تخمک(هورمون تراپی یا سوپراوولاسیون)
- عمل OPU
- تولید و رشد رویان در آزمایشگاه
- ارزیابی رویان ها(مرحله تکامل و کیفیت)
- انجماد
- انتخاب و آماده سازی گاوهای ماده پذیرنده ی رویان
- انتقال رویان ها به گاوهای ماده پذیرنده ی رویان
- بررسی نتایج حاصل از فرآیند انتقال
برای این که عمل OPU با موفقیت بالاتری همراه باشد. بایستی کاشت در۷-۸ روز پس از فحلی گاو پذیرنده رویان انجام گیرد.
- فواید و اهداف انتقال رویان
- افزایش بهره وری از گاو های ممتاز با پتانسیل ژنتیکی بالا
- افزایش نرخ پیشرفت ژنتیکی دام های ماده ی ممتاز
- تسریع در روند اصلاح نژاد
- افزایش تعداد نتاج از گاوهای ماده با صفات ژنتیکی برتر
- بهبود نرخ گیرایی در فصول گرم
- سهولت در امر صادرات و واردات (به جای نقل و انتقال گاو ماده اصیل ، جنین منجمد شده آن بین کشورها مبادله می شود)
- کنترل ژن های نامطلوب (کنترل بیماری ها ،واکنش به محیط از جمله استرس گرمایی و….)
- نگهداری طولانی مدت جنین های بدست آمده به خاطر قابلیت انجماد جنین ها
- امکان استفاده از گاوهایی با صفت ژنتیکی متوسط یا پایین به عنوان پذیرنده های رویان
- انتقال وسیع و نامحدود ژن ها (انتقال ژن بین نژاد ها)
- بکارگیری گاوهای ماده اصیل در تولید گوساله های نر ممتاز
از آنجایی که جهت گسترش و توسعه این فناوری در سطح وسیع صنعت دام ایران نیاز به جمعآوری، آمادهسازی، تحلیل و ارزیابی، تصویرسازی، مدیریت و نگهداری اطلاعات در حجم بالا احساس می شود.
شرکت مدیران تحلیلگر سپاهان (حامی صنعت دام ایران) افتخار دارد با همکاری مزرعه تحقیقاتی پژوهشگاه ابن سینا نقش خود را در جهت پیشرفت این فناوری کاریردی با ارائه نرم افزاری جهت
تسریع در روند ثبت عملیات ،کنترل دقیق فرآیندهای تولید جنین ،
کنترل ضایعات تولید (اسپرم های مرده ، محیط کشت های حذف شده ،حذفیات تخمک و زایگوت و جنین در تمامی مراحل و…) ،
تحلیل عملکردها ،
تحلیل فروش ،
تحلیل فیدبک های عرضه و تقاضا ،
ارائه شجره و ارتباط نسل ها ( از طریق اتصال به نرم افزار مدیریت گله گاو شیری مدیران ) ،
ایجاد جامع ترین بانک جنین ( با قابلیت رد گیری بی نهایت نسل پدر و مادر) ،
بهای تمام شده جنین ،
تهیه بی نهایت گزارش
ودیگر موارد تحت عنوان نرم افزار سینا ماندگار ایفا نماید.
این شرکت همچنین آمادگی خود را جهت تجهیز دیگر مراکز تهیه جنین به این نرم افزار اعلام می دارد.
[۱] Superovulation فرایندی است که در آن با تزریق عضلانی هورمون به جای این که از دام دهنده یک تخمک حاصل شود ، چندین تخمک حاصل می شود.